Η ιστορία θυμάται τον Σίμωνα μπεν Κοσεβά (Σίμωνα μπεν Κοσεβά) ως τον άνθρωπο που ηγήθηκε και απέτυχε την τελευταία εβραϊκή εξέγερση εναντίον της Αυτοκρατορικής Ρώμης από το 132 έως το 135 μ.Χ. Ως ο αυτοανακηρυγμένος πρίγκιπας του εβραϊκού λαού στην Ιουδαία, απαίτησε από όλους τους Εβραίους να τον ακολουθήσουν σε έναν πόλεμο ανεξαρτησίας εναντίον της Ρώμης. Ηγήθηκε αυτής της εξέγερσης επειδή οι Ρωμαίοι σκόπευαν να χτίσουν μια άλλη παγανιστική πόλη (Αέλια Καπιτωλίνα) στα ερείπια της Ιερουσαλήμ (η οποία είχε καταστραφεί από την αποτυχημένη εξέγερση του 66-73 μ.Χ. ). Αυτή η πόλη θα είχε έναν ναό αφιερωμένο στον Δία, έναν παγανιστικό ρωμαϊκό θεό.
Αν και αρχικά είχαν επιτυχία από τη βάση του στην έρημο της Ιουδαίας, η τύχη τους άλλαξε όταν η πλήρης ισχύς των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών λεγεώνων αντεπιτέθηκε. Ο Μπαρ Κοχμπά και αμέτρητοι άλλοι Εβραίοι επαναστάτες σκοτώθηκαν βάναυσα στην τελική νίκη της Ρώμης. Πριν από την ήττα του, πολλοί Εβραίοι σοφοί, συμπεριλαμβανομένου του Ραβίνου Ακίβα , ενός από τους κορυφαίους συντελεστές του Μισνά, ανακήρυξαν τον Σάιμον μπαρ Κόχμπα ως τον Μεσσία.
Ο Μπαρ Κόχμπα έστρεψε τον θρησκευτικό του ζήλο από την έρημο εναντίον ενός ξένου, εξωτερικού εχθρού – της Αυτοκρατορικής Ρώμης. Το όραμά του έβλεπε ότι η μεσσιανική ειρήνη θα ερχόταν μόνο εάν η ξένη κατοχική στρατιωτική δύναμη εκδιωχθεί και η Σιών απελευθερωθεί από την ξένη κατοχή.
Ο Μπαρ Κόχμπα σε αντίθεση με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή
Με τον θρησκευτικό του ζήλο και τον μεσσιανικό του ζήλο από την έρημο, ο Μπαρ Κόχμπα έμοιαζε με τον συμπατριώτη του, τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, ο οποίος προηγήθηκε του κατά περίπου 100 χρόνια. Ωστόσο, αν και με παρόμοιο ζήλο, διέφεραν στον τρόπο που έβλεπαν το θεμελιώδες πρόβλημα και κατά συνέπεια τη θεμελιώδη λύση. Η σύγκριση αυτών των δύο επαναστατών θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις αντικρουόμενες ιδέες για την ανθρώπινη κατάσταση και τη λύση που προτείνει το Ευαγγέλιο.
Ιωάννης ο Βαπτιστής στην Κοσμική Ιστορία
Lucas van Leyden , CC0, μέσω του Wikimedia Commons
Όπως και ο Μπαρ Κόχμπα, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής προκάλεσε πολλές διαμάχες και προσέλκυσε μεγάλη προσοχή. Ο Ιώσηπος, ένας Εβραίος ιστορικός του πρώτου αιώνα, αναφέρεται σε αυτόν με τα εξής λόγια:
Μερικοί από τους Ιουδαίους πίστευαν ότι η καταστροφή του στρατού του Ηρώδη προήλθε από τον Θεό και ότι πολύ δίκαια, ως τιμωρία για όσα έκανε εναντίον του Ιωάννη, ονομάστηκε Βαπτιστής: γιατί ο Ηρώδης τον σκότωσε, που ήταν καλός άνθρωπος… Ο Ηρώδης, που φοβόταν μήπως η μεγάλη επιρροή που είχε ο Ιωάννης στον λαό βάλει στη δύναμή του και στην τάση του να ξεσηκώσει μια επανάσταση… Συνεπώς, στάλθηκε αιχμάλωτος, λόγω της καχύποπτης ιδιοσυγκρασίας του Ηρώδη, στον Μάχερο, το κάστρο που ανέφερα προηγουμένως, και εκεί θανατώθηκε. Ιώσηπος,Αρχαιότητες των Ιουδαίων, Βιβλίο 18, κεφ. 5, 2
Ο Ιώσηπος αναφέρει τον Ιωάννη τον Βαπτιστή στο πλαίσιο της ήττας του Ηρώδη Αντίπα εναντίον ενός αντιπάλου. Ο Ηρώδης Αντίπας είχε θανατώσει τον Ιωάννη, και ο Ιώσηπος μας πληροφορεί ότι η μεταγενέστερη ήττα του θεωρήθηκε από τους Ιουδαίους ως Θεία Κρίση εναντίον του για την εκτέλεση του Ιωάννη του Βαπτιστή.
Ιωάννης ο Βαπτιστής στα Ευαγγέλια
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής κατέχει εξέχουσα θέση ως ο πρόδρομος του Ιησού στα Ευαγγέλια. Το Ευαγγέλιο του Λουκά, ένα από τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, αγκυροβολεί σταθερά τον Ιωάννη τον Βαπτιστή στην ιστορία διασταυρώνοντάς τον με άλλες γνωστές ιστορικές προσωπικότητες της εποχής.
‘KAI κατά τον 15ο χρόνο τής ηγεμονίας τού Kαίσαρα Tιβέριου, όταν ο Πόντιος Πιλάτος ηγεμόνευε στην Iουδαία, και στη Γαλιλαία ήταν τετράρχης ο Hρώδης, ενώ ο αδελφός του ο Φίλιππος ήταν τετράρχης τής Iτουραίας και της χώρας τής Tραχωνίτιδας, και ο Λυσανίας ήταν τετράρχης τής Aβιληνής, με αρχιερείς τον Άννα και τον Kαϊάφα, έγινε λόγος τού Θεού στον Iωάννη, τον γιο τού Zαχαρία, μέσα στην έρημο. Kαι ήρθε σε ολόκληρη την περίχωρο του Iορδάνη, κηρύττοντας βάπτισμα μετάνοιας σε άφεση αμαρτιών· όπως είναι γραμμένο στο βιβλίο των λόγων τού προφήτη Hσαΐα, που λέει: «Φωνή κάποιου που φωνάζει δυνατά μέσα στην έρημο. Eτοιμάστε τον δρόμο τού Kυρίου, κάντε ίσια τα μονοπάτια του. Kάθε φαράγγι θα γεμίσει, και κάθε βουνό και λόφος θα ταπεινωθεί, και τα στρεβλά θα γίνουν ίσια, και οι τραχείς δρόμοι θα γίνουν ομαλοί. Kαι κάθε σάρκα θα δει το σωτήριο του Θεού».’
ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ 3:1-6
Προς υποστήριξη της αφήγησης του Λουκά, ο Ματθαίος συνοψίζει το μήνυμα του Ιωάννη του Βαπτιστή ως εξής:
‘KAI κατά τις ημέρες εκείνες έρχεται ο Iωάννης ο Bαπτιστής, κηρύττοντας στην έρημο της Iουδαίας, και λέγοντας: Mετανοείτε· επειδή, πλησίασε η βασιλεία των ουρανών. ‘
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 3:1-2
Η οπτική του Ιωάννη
Ο Ιωάννης είδε το θεμελιώδες ανθρώπινο πρόβλημα να βρίσκεται μέσα μας. Γι’ αυτό, το κήρυγμά του κατηύθυνε τους ακροατές του να μετανοήσουν .
Μετανοώ ( μετάνοια στα ελληνικά) σημαίνει «αλλαγή» (= «μετά»), το «νου» σου (= «νόια»). Σκεφτείτε τη δραματική «μεταμόρφωση» μιας κάμπιας όταν η μορφή της («μορφή») αλλάζει σε αυτή μιας πεταλούδας.
Ο Ιωάννης κήρυξε την ανάγκη για μια αλλαγή νοοτροπίας τόσο δραματική που μεταμορφώνει τον τρόπο που ζούμε, όχι ανατρέποντας κυβερνήσεις και πολεμώντας ξένους όπως πίστευε ο Μπαρ Κόχμπα, αλλά φερόμενος στους άλλους – όποιοι κι αν είναι – με συμπονετικό και δίκαιο τρόπο. Αυτή η μετάνοια θα μας «προετοίμαζε» για την οδό του Κυρίου. Κατά τη γνώμη του Ιωάννη, χωρίς αυτή τη μετάνοια, δεν θα βλέπαμε, δεν θα συλλάβαμε ή δεν θα κατανοούσαμε τη Βασιλεία του Θεού, ούτε θα βιώναμε τη «συγχώρησή» της.
Εξομολόγηση στη Μετάνοιά μας
Ένας δείκτης αληθινής εσωτερικής μετάνοιας που αναζήτησε ο Ιωάννης ήταν ο εξής:
‘Tότε, έβγαινε έξω προς αυτόν η Iερουσαλήμ, και ολόκληρη η Iουδαία, και όλα τα περίχωρα του Iορδάνη· και βαπτίζονταν απ’ αυτόν στον Iορδάνη, εξομολογούμενοι τις αμαρτίες τους.’
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 3:5-6
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις ενέργειες σε μια άλλη βιβλική αφήγηση – αυτή του Αδάμ και της Εύας. Αφού έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό, η Βίβλος λέει ότι ο Αδάμ και η Εύα:
‘Kαι άκουσαν τη φωνή τού Kυρίου τού Θεού, να περπατάει στον παράδεισο προς το δειλινό· και ο Aδάμ και η γυναίκα του κρύφτηκαν από το πρόσωπο του Kυρίου τού Θεού, ανάμεσα στα δέντρα τού παραδείσου.’
ΓΕΝΕΣΙΣ 3:8
Από τότε, αυτή η τάση να κρύβουμε τις αμαρτίες μας, προσποιούμενοι ότι δεν έχουμε κάνει λάθος, μας έρχεται πολύ φυσικά. Η εξομολόγηση και η μετάνοια για τις αμαρτίες μας είναι αρκετά δύσκολη για εμάς, επειδή εκθέτει την ενοχή και την ντροπή μας. Προτιμούμε να δοκιμάσουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό. Παρ’ όλα αυτά, η καταδίκη και το μήνυμα του Ιωάννη παρουσίασαν τη μετάνοια και την εξομολόγηση ως απαραίτητες για την προετοιμασία των ανθρώπων, ώστε να μπορέσουν να βιώσουν την επερχόμενη Βασιλεία του Θεού.
Προειδοποίηση προς τους θρησκευτικούς ηγέτες που δεν μετανοούν
Μερικοί άνθρωποι πράγματι το είχαν κάνει αυτό, αλλά δεν μπορούσαν όλοι να παραδεχτούν με ειλικρίνεια τις αμαρτίες τους ενώπιον του εαυτού τους και του Θεού. Το Ευαγγέλιο λέει ότι:
‘Kαι βλέποντας πολλούς από τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους να έρχονται στο βάπτισμά του, τους είπε: Γεννήματα οχιάς, ποιος σας έδειξε να φύγετε από τη μέλλουσα οργή; Kάντε, λοιπόν, καρπούς άξιους της μετάνοιας· και μη φανταστείτε να λέτε στον εαυτό σας: Έχουμε πατέρα τον Aβραάμ· επειδή, σας λέω ότι, ο Θεός μπορεί από τούτες τις πέτρες να σηκώσει παιδιά στον Aβραάμ. Mάλιστα, και η αξίνα κείτεται ήδη στη ρίζα των δέντρων· κάθε δέντρο, λοιπόν, που δεν κάνει καλόν καρπό, κόβεται, και ρίχνεται στη φωτιά. ‘
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 3:7-10
Οι Φαρισαίοι και οι Σαδδουκαίοι, δάσκαλοι του εβραϊκού θρησκευτικού νόμου, εργάζονταν επιμελώς για την τήρηση όλων των τελετουργιών (προσευχές, νηστείες, θυσίες κ.λπ.) όπως επιτάσσει ο Νόμος. Όλοι πίστευαν ότι αυτοί οι ηγέτες, με όλη τη θρησκευτική τους γνώση και προσπάθεια, ήταν αυτοί που είχαν εγγυημένα την επιδοκιμασία του Θεού. Αλλά ο Ιωάννης τους αποκάλεσε «γεννήματα εχιδνιών» και τους προειδοποίησε για την επερχόμενη Κρίση της φωτιάς !
Γιατί να ισχυριστεί ο Γιάννης κάτι τέτοιο;
Μη «παράγοντας καρπό συμβατό με τη μετάνοια», έδειξαν ότι δεν είχαν μετανοήσει πραγματικά. Δεν είχαν ομολογήσει την αμαρτία τους, αλλά αντίθετα έκρυψαν την αμαρτία τους πίσω από τις θρησκευτικές τους τελετές. Η θρησκευτική τους κληρονομιά, όσο καλή κι αν ήταν, τους είχε κάνει υπερήφανους παρά μετανοημένους.
Καρπός της Μετάνοιας
Με την εξομολόγηση και τη μετάνοια ήρθε και η προσδοκία για μια διαφορετική ζωή. Ο λαός ρώτησε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή πώς έπρεπε να δείξουν τον καρπό της μετάνοιάς τους και εκείνος απάντησε ως εξής:
‘Kαι οι όχλοι τον ρωτούσαν, λέγοντας: Tι θα κάνουμε, λοιπόν; Kαι απαντώντας, τους λέει: Aυτός που έχει δύο χιτώνες,2 να δώσει τον έναν σ’ εκείνον που δεν έχει· και αυτός που έχει τροφές, ας κάνει το ίδιο. Ήρθαν, μάλιστα, και οι τελώνες για να βαπτιστούν, και του είπαν: Δάσκαλε, τι να κάνουμε; Kαι εκείνος τούς είπε: Nα μη εισπράττετε τίποτε περισσότερο, παρά αυτό που σας είναι διαταγμένο. Tον ρωτούσαν ακόμα και οι στρατιωτικοί, λέγοντας: Kαι εμείς τι θα κάνουμε; Kαι τους είπε: Nα μη εκβιάσετε3 κανέναν, ούτε να συκοφαντήσετε·3 και να αρκείστε στις αποδοχές σας.’
ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ 3:10-14
Ήταν ο Ιωάννης ο Χριστός;
Λόγω της δύναμης του μηνύματός του, πολλοί άνθρωποι αναρωτιόντουσαν αν ο Ιωάννης ήταν ο Χριστός. Έτσι καταγράφει το Ευαγγέλιο αυτή τη συζήτηση:
‘Kαι ενώ ο λαός πρόσμενε, και όλοι σκέφτονταν στις καρδιές τους για τον Iωάννη, μήπως αυτός είναι ο Xριστός, ο Iωάννης απάντησε σε όλους, λέγοντας: Eγώ μεν σας βαπτίζω με νερό· έρχεται, όμως, ο ισχυρότερός μου, του οποίου δεν είμαι άξιος να λύσω το λουρί από τα υποδήματά του· αυτός θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα και φωτιά· του οποίου το φτυάρι είναι στο χέρι του, και θα καθαρίσει το αλώνι του πέρα για πέρα, και το σιτάρι θα το συγκεντρώσει στην αποθήκη του, ενώ το άχυρο θα το κατακάψει με ακατάσβεστη φωτιά. Kαι με πολλά άλλα, προτρέποντας, έφερνε τα χαρμόσυνα νέα στον λαό.’
ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ 3:15-18
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής στην Προφητεία
Το ανεξάρτητο πνεύμα του Ιωάννη τον οδήγησε να ντύνεται χυδαία και να τρώει άγρια τροφή στην έρημο. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν απλώς ένα παράδειγμα του πνεύματός του· ήταν επίσης ένα σημαντικό σημάδι. Ο προφήτης Μαλαχίας είχε κλείσει την Παλαιά Διαθήκη 400 χρόνια πριν με τα εξής:
‘ΠPOΣEΞTE, εγώ στέλνω τον άγγελό μου, και θα προπαρασκευάσει τον δρόμο μπροστά μου· και ο Kύριος, που εσείς ζητάτε, θάρθει ξαφνικά στον ναό του, ναι, ο άγγελος της διαθήκης, που εσείς θέλετε· προσέξτε, έρχεται, λέει ο Kύριος των δυνάμεων.’
ΜΑΛΑΧΙΑΣ 3:1
‘Προσέξτε, εγώ θα σας στείλω τον Hλία τον προφήτη, πριν έρθει η ημέρα τού Kυρίου, η μεγάλη και επιφανής· αυτός θα επαναφέρει την καρδιά των πατέρων προς τα παιδιά, και την καρδιά των παιδιών προς τους πατέρες τους, μήποτε έρθω και πατάξω τη γη με ανάθεμα.’
ΜΑΛΑΧΙΑΣ 4:5-6 (400 π.Χ.)
Ο Ηλίας ήταν ένας από τους πρώτους προφήτες που έζησε και έτρωγε επίσης στην έρημο, ντυμένος με
‘Kαι τoυ απάντησαν: Ένας δασύτριχoς άνθρωπoς, και περιζωσμένoς την oσφύ τoυ με μία δερμάτινη ζώνη. Kαι είπε: O Hλίας είναι, o Θεσβίτης.’
Β΄ ΒΑΣΙΛΕΩΝ 1:8
Έτσι, όταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής έζησε και ντύθηκε με τον τρόπο που ντυνόταν, το έκανε για να δείξει ότι ήταν ο ερχόμενος Προετοιμαστής που προφητεύτηκε ότι θα ερχόταν εν Πνεύματι Ηλία. Τα ρούχα του, ο τρόπος ζωής του και η τάση του να τρώει στην έρημο έδειχναν ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήρθε σύμφωνα με το προειπωμένο σχέδιο του Θεού.
Σύναψη
Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήρθε για να προετοιμάσει τους ανθρώπους ώστε να είναι έτοιμοι για τη Βασιλεία του Θεού. Αλλά δεν τους προετοίμασε δίνοντάς τους περισσότερους Νόμους ή οδηγώντας τους σε εξέγερση όπως έκανε ο Μπαρ Κοχμπά. Αντίθετα, τους προετοίμασε καλώντας τους σε μετάνοια από την αμαρτία και εξομολόγησή της. Αυτό είναι πιο δύσκολο να γίνει από το να ακολουθούμε αυστηρότερους κανόνες ή να συμμετέχουμε σε μια εξέγερση, καθώς εκθέτει την ντροπή και την ενοχή μας.
Οι θρησκευτικοί ηγέτες εκείνης της εποχής δεν μπορούσαν να μετανοήσουν και να ομολογήσουν τις αμαρτίες τους. Αντίθετα, χρησιμοποίησαν τη θρησκεία τους για να κρύψουν τις αμαρτίες τους. Εκατό χρόνια αργότερα, χρησιμοποίησαν τη θρησκεία για να διοχετεύσουν την άτυχη εξέγερση του Μπαρ Κοχμπά. Λόγω των επιλογών τους να αποφύγουν τη μετάνοια, δεν ήταν έτοιμοι να αναγνωρίσουν τον Χριστό και να κατανοήσουν τη Βασιλεία του Θεού. Η προειδοποίηση του Ιωάννη είναι εξίσου σχετική και για εμάς σήμερα. Υποστηρίζει ότι πρέπει να μετανοήσουμε για τις αμαρτίες μας και να τις ομολογήσουμε.
Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να βιώσουμε τη Βασιλεία του Θεού, την οποία ο Ιωάννης βοήθησε να εγκαινιάσει με το βάπτισμα του Ιησού, το επόμενο ιστορικό γεγονός που θα εξερευνήσουμε.